LİSANSSIZ GÜNEŞ ENERJİSİ ÜRETİMİ
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun (“Kanun”) “Lisanssız yürütülebilecek faaliyetler” başlıklı 14. maddesinde, lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf tutulan faaliyetler sıralanmış ve akabinde de teknik usul ve esaslar ile diğer hususların Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (“Kurum”) tarafından çıkarılacak yönetmelik ile düzenleneceği belirtilmiştir.
Kanun’un 14. maddesine dayalı olarak 12.05.2019 tarihli ve 30772 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği” (“Yönetmelik”) ile lisanssız bir şekilde ve şirket kurulmasına gerek olmaksızın elektrik enerjisi üretiminin detayları düzenlenmiştir. Yönetmelik’te, bugüne kadar dört kez değişikliğe yapılmış olmakla birlikte son değişiklik ise 11.08.2022 tarihli ve 31920 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Son değişiklikle birlikte, Yönetmelik’te yer alan mesken abone grubundaki güneş enerjisi tesislerinin lisanssız olarak üretebileceği elektrik üretim sınırı güncellenmiştir. Yönetmelik’in 11. maddesinde düzenlenen üretimi ve tüketimi aynı noktadan bağlı lisanssız üretim tesislerine öngörülen 10 kW’a kadar olan sınır 25 kW’a (25 kW dahil) olarak artırılmıştır.
Tüketim fazlası üretilen elektriğe ilişkin olarak ise geçmişe dönük yeni bir sınırlama getirilmiştir. Bu sınırlamaya göre, 12.05.2019 tarihinden sonra yapılan başvurular neticesinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan kişiler de dahil olmak üzere, satışa konu edilebilecek üretim miktarı, tüketim tesisinin toplam elektrik enerjisi tüketimini geçemez. Bu miktarın üzerinde sisteme verilen enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınır. Ancak, kurulu gücü 50 kW ve altındaki mesken abone grubunda bu kural uygulanmaz.
Yönetmelik’teki önemli bir diğer değişiklik ise, üretim ve tüketim tesislerinin aynı bölge içerisinde olması zorunluluğunun esnetilmesine ilişkin olarak yapılmıştır. Buna göre kural olarak, güneş enerjisi kuracak gerçek veya tüzel kişilerin üretim tesisleri ile tüketim tesislerinin aynı bölge içerisinde bulunması zorunludur. Ancak, Yönetmelik’in 5. maddesinin 5/h bendi kapsamında, tüketim tesisinin bulunduğu dağıtım lisansı bölgesi dışında da üretim tesisi kurabilecektir.
Lisanssız Güneş Enerjisi Üretiminde Başvuru Süreci
Yönetmelik’e göre;
* Lisanssız elektrik üretim başvuru belgeleri hazırlanarak ilgili elektrik şebeke işletmecisine başvurulur.
* İlgili şebeke işletmecisi; ilgisine göre Türkiye Elektrik İletim A.Ş.’ni (“TEİAŞ”), dağıtım şirketini veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiyi ifade eder.
* Eksiksiz olarak yapıldığı tespit edilen başvurular daha sonra teknik yönden değerlendirilir.
* Güneş enerjisine dayalı başvurularda, teknik değerlendirme sonucunda bağlantı görüşü verilirse başvuru; teknik değerlendirme raporu düzenlenerek ilgili şebeke işletmecisine gönderilir.
* Teknik değerlendirme raporunda olumlu bağlantı görüşü olan güneş enerjisi üretim başvurularına ait bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu, şebeke işletmecisi tarafından yazılı başvuru üzerine ilgilisine tebliğ edilir.
* Kendisine bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu tebliğ edilenlere, bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun tebliğ tarihinden itibaren yüz seksen gün süre verilir. Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu sahipleri söz konusu sürenin ilk otuz günü içerisinde Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin Ek-1 Listesine tabi projeler ile ‘ÇED Gereklidir’ kararı verilen projeler için ilgili idareye başvuru yapar ve ilk doksan günü içerisinde üretim tesisi ve varsa bağlantı hattı projesini Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kurum ve/veya tüzel kişilerin onayına sunar. Yukarıda belirlenen süreler içinde başvuruda bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin bağlantı başvuruları geçersiz sayılarak sunmuş oldukları belgeler kendilerine iade edilir.
* İlgili gerçek veya tüzel kişilerin Yönetmelik’in 17. maddesinin 2. fıkrasında yazılı belgeleri ilgili şebeke işletmecisine eksiksiz ve usulüne uygun olarak sunmaları halinde, ilgili şebeke işletmecisi kendileriyle otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalamakla yükümlüdür.
* Bağlantı anlaşması imzalandıktan sonra ise, güneş enerjisi santrali projesinin 3 yıl içerisinde tamamlanması ve kabul işlemlerinin sonuçlandırılması gerekmektedir. Kabul işlemlerinin akabinde, başta da ifade edilen 25kW’lık sınır dahilinde güneş enerjisi tesisi aktif bir şekilde üretime başlayabilir.
* Son olarak eklemek gerekir ki, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesinin 9. fıkrasında yapılan 09.11.2022 tarihli değişikliğe göre, konutların gerçek kişi sahipleri veya kiracıları tarafından konutların ve eklentilerinin çatı ve cephelerine kurulan ve azami gücü 50 kW’a kadar (50 kW dahil) olan güneş enerjisi üretim tesisleri ile gerçekleştirilen elektrik üretiminin fazlasının son kaynak şirketlerine satılmasında gelir vergisi muafiyeti tanınmaktadır.