İNTERNET HUKUKUNDA YENİ KAVRAM: SOSYAL AĞ SAĞLAYICISI
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunu’nda (“İnternet Kanunu”) değişiklik yapan 7253 Sayılı Kanun (“Kanun”) 31 Temmuz 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Temsilci belirleme de dahil olmak üzere yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların yükümlülükleri 1 Ekim 2020 tarihinde, Kanun kapsamında içeriğin yayından çıkarılması dahil diğer değişiklikler ise 31 Temmuz 2020 ‘de yürürlüğe girmiştir.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun ("BTK"), bu yükümlülüklerin kapsam ve uygulamasını belirleyen 29 Eylül 2020 tarihli "Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar" kararı ("Karar") 2 Ekim 2020 tarihinde Resmi Gazete‘de yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir.
İnternet Kanunu’nda daha önce yer, erişim ve içerik sağlayıcı kavramları yer almaktaydı, sosyal ağ sağlayıcı ise yeni bir kavramdır. Sosyal ağ sağlayıcı Kanun’da “sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmıştır.
-
Kanun’un kapsamı: Kanun’da Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurtiçi ve yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları kapsayan düzenlemeler yapılmıştır. Bazı yükümlülükler sadece yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılara yüklenmiştir.
-
İstisnalar: İnternet ortamında yaptıkları yayının sadece belirli bir kısmında sosyal etkileşim amaçlı içeriğe yer verenler istisna kabul edilmiştir. Sosyal etkileşim amaçlı içeriğin ikincil ve yan bir hizmet olarak sunulduğu platformlar (kişisel internet siteleri, elektronik ticaret siteleri ve haber siteleri vb.) da bu düzenlemelere istisnadır.
-
Türkiye’de temsilci belirleme yükümlülüğü: Yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları için temsilci belirleme ve Kurul’a bildirme yükümlülüğü getirilmiştir. Türkiye temsilcisi olarak gerçek kişi belirlenecekse Türk vatandaşı, tüzel kişi Türkiye’de kurulmuş bir tüzel kişi olması zorunludur. Kanun ile getirilen yükümlülük kapsamında belirlenen temsilcinin görevleri Karar’da sayılmıştır. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya BTK tarafından aşamalı yaptırımlar uygulanması öngörülmüştür. Temsilci atama yükümlülüğünü yerine getirmeyen yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarına ilk aşamada 10.000.000 TL, ikinci aşamada ise 30.000.000 TL olmak üzere idari para cezası uygulanması öngörülmektedir. 30.000.000 TL idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde de temsilci atama yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin sosyal ağ sağlayıcıya reklam vermesi yasaklanacak yani reklam yasağı uygulanacaktır. Yine, reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren 3 ay içinde işbu yükümlülük yerine getirilmezse sulh ceza hakimliği kararı ile sosyal ağ sağlayıcının internet bant genişliği %50 daraltılabilecektir. Bu karardan itibaren 30 gün içinde de yükümlülük yerine getirilmezse yine aynı usulle bu defa internet bant genişliği %90’a kadar daraltılabilecektir.
-
Yayından çıkarma taleplerine cevap verilmesi: Yurtiçi veya yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarına İnternet Kanunu madde 9. ve özel hayatın gizliliğine ilişkin 9/A kapsamında ilgili kişilerin taleplerini, talepten itibaren 48 saat içerisinde cevaplama yükümlülüğü getirilmiştir. Olumsuz cevaplar gerekçeli olmak zorundadır. Bu düzenlemeyi ihlal halinde yaptırım, BTK tarafından 5.000.000 TL idari para cezası uygulanmasıdır. Karar madde 19’da sosyal ağ sağlayıcının yükümlülüğünü etkin bir şekilde yerine getirip getirmediği değerlendirilirken göz önüne alınacak gerekli sistemleri kurulmaması, olumsuz cevapların gerekçesiz olması gibi hususlara yer verilmiştir.
-
Raporlama yükümlülüğü: Yurtiçi veya yurtiçi kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve doğrudan ilgili kişilerden aldıkları taleplere ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgilere ilişkin Türkçe düzenlenmiş raporları 6 aylık dönemlerle BTK’ye iletecektir. İlgili kişilerin taleplerine ilişkin raporlar, kişisel veriler çıkarılarak sosyal ağ sağlayıcının internet sitesinde yayımlanacaktır. Bu yükümlülüklerini yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılara BTK tarafından 10.000.000 TL idari para cezası uygulanması öngörülmüştür.
-
Veri yerelleştirilmesi: Kanun uyarınca yurtiçi veya yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alacaktır. Karar uyarınca da temel kullanıcı bilgilerinin ve BTK tarafından belirlenecek diğer verilerin Türkiye'de barındırılmasına yönelik gerekli tedbirleri alacaktır. Bu düzenlemelere aykırılık halinde herhangi bir yaptırım öngörülmemiştir.
Sonuç olarak; sosyal ağ sağlayıcı Kanun’da düzenlenmiş, yurtiçi ve yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılara yeni yükümlülükler getirilmiş ve bunlara uyulmaması halinde caydırıcı yaptırımlar düzenlenmiştir.