İŞYERİ DEVRİNİN UNSURLARI
İşyerinin devrine ilişkin unsurlar 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6. Maddesi ve yerleşik Yargıtay içtihatları dikkate alınarak belirlenebilir.
İşyeri, maddi unsurlardan, maddi olmayan değerlerden ve işgücünden oluşan, teknik amaçla organize edilmiş bir bütündür. Bu unsurlardan biri veya bir kısmı devredildiğinde ortada işyerinin devrinin bulunup bulunmadığının saptanması gerekmektedir. Bir işyerinin devrinden bahsedilebilmesi için faaliyet halinde iken bütün tesisat ve işçileri ile birlikte diğer bir işveren tarafından devir alınması veya o işverene intikal etmesi şartının yerine gelmesi gerekmektedir.
Bir işyerinin devri demek onun bütün hukuki neticeleriyle birlikte, yani aktifi ve pasifi, işçisi ve tesisatı ile birlikte faaliyet halinde bir başkasına geçmesi demektir. Bu şekilde yapılan bir devir anlaşması, çalışanların hizmet akitlerinin kesintisiz olarak devamı, yani yeni işverenin bu akitleri tanımasını kapsayacağından el değiştirme sayılacaktır. Aksi halde, ilk işveren çalışanlarının iş akdini feshederek faaliyetini tatil etmişse ortada kanuna uygun bir işyeri kalmamış olacaktır. İşyeri niteliği olmayan böyle bir binanın, tesisatın ve makinelerin başkasına satılması veya kiralanması ise özel hukuk kapsamında mülkiyetin veya kullanım hakkının devredilmesi anlamına gelecektir.
Öte yandan işyerinin devrinden bahsedebilmesi için aşağıda belirtilen unsurların da gerçekleşmesi gerekmektedir;
-
Yapılan işyerinin devri işlemi sonucunda artık işveren sıfatının da değişmiş olması gerekmektedir. Nitekim işyerini devralan kişi yeni işveren sıfatına sahip olacak kişidir.
-
Bir işyeri devrinden söz edebilmek için iş yerini veya bir bölümünü ifade eden ekonomik birliğin bu kimliğini koruyarak devredilmesi gerekir. Dolayısıyla kimliğini koruyarak ekonomik birliğin devrinde önemli olan devredilen üretim faktörleri arasında işlevsel bağlılığın korunması ve başka organizasyon yapısına dahil olunduğunda, devralanın bu yolla aynı tür ekonomik faaliyeti devam ettirmesi gereklidir.
-
Bir diğer unsur ise işyeri devri işlemi sonucunda işçinin çalıştığı mevcut işyerinin değişmemesi, fiziki olarak aynı kalması gerekmektedir. Nitekim devir sonucunda yalnızca işveren sıfatı değişmiş olacak, işçi ve işyeri tanımına sahip kişi ve mekanlar aynı kalmaya devam edecektir.
-
Son olarak sözleşmesi devredilen işçilerle işin niteliği ve sürekliliği açısından işyeri veya işyeri bölümünün aynen faaliyetlerini sürdürmeye devam etmesi gerekmektedir.
Bunlar haricinde, işyeri kimliğinin belirleyici unsuru işgücü ise salt işgücünün devri, işyerinin devri sayılabilir. Örneğin, reklam ajansı, modaevi, danışmanlık, bilgisayar yazılımı, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde vasıflı işçilik ve yaratıcılık ön plandadır. Bu gibi durumlarda işgücü, işyerini veya işyeri bölümünü karakterize eder, kimliğini belirler ve işgücünün devri İş Kanunu madde 6 anlamında işyerinin devri sayılır.
Yukarıda anlatılanlar ışığında, iş yeri devrinin değerlendirilmesi için iş yeri unsurlarının ne kadarının devredildiği, işveren sıfatının değişip değişmediği, işyerinin fiziki durumunun ve işin niteliğinin ne ölçüde değiştiği gibi temel bazı kıstasların var olup olmadığı değerlendirilmelidir.